3-1│3-2

 『蔡英文總統代表政府向原住民族道歉文』
“vecik ta kinitjauvalitan nua cung tung a ti Cai ing un tua siihu a pudjavadjavai tua kacalisiyan”

2016年8月1日
二十二年前的今天，我們憲法增修條文裡的「山胞」正式正名為「原住民」。這個正名，不僅去除了長期以來帶有歧視的稱呼，更突顯了原住民族是臺灣「原來的主人」的地位。
tucu a qadaw ka sika 22 a cavilj a pitjaisangas, azua “sanpaw” aya vecik itua tja kimpu, pinavalitan anga tua “ yuncuming” aya tja kangadanan.
aicu a pinavalitan a seman kangadanan, inika amin a semualap tua pinakacuan ta sinisan paqetelng a papungadan, pakeljang anga uta tu avan a kacalisiyan a “kaqulidan a kaimazan i taiwan a caucau”.

站在這個基礎上，今天，我們要更往前踏出一步。我要代表政府，向全體原住民族，致上我們最深的歉意。對於過去四百年來，各位承受的苦痛和不公平待遇，我代表政府，向各位道歉。
tucu a qadaw, tjakasimazai a temagilj a pacun, sa tja patjaljiaqayaw anga itjen tu tadjekuacan. uri kitjauvalit aken tua siihu, a pasemalaw tua tjaljavavavan a kipaqaljai tua kakazuku anga a kacalisiyan a mapuljat. uri sevalit aken tua siihu, a kipaqaljai a pudjavadjavai tjanumun a mapuljat, itua sitjaisangasan a 400 a cavilj, a masa nu kipaula kata inika pinapapamamavan a kilalaing tjanumun.

我相信，一直到今天，在我們生活周遭裡，還是有一些人認為不需要道歉。而這個，就是今天我需要代表政府道歉的最重要原因。把過去的種種不公平視為理所當然，或者，把過去其他族群的苦痛，視為是人類發展的必然結果，這是我們今天站在這裡，企圖要改變和扭轉的第一個觀念。
masalu aken, kumalji a patje tucu, ita tjakinatevteveljan, izuanan a kimapida a caucau a kinemnemnem tu sikuda a pudjavadjavai ayaya. saka avan aicu, a uri ku sitjaljumaza tucu a qadaw a kitjauvalit tua siihu a pudjavadjavai a kipaqaljai. saka a patjara inika pinapapamamavan, kata kinipaulan nua zuma zuku a kasicuayan, izua sakamayan a namatazua itua pinasasevalivalitan nua caucau ayaya a sipacunan, avan a tja sinika imaza a nasaljinga tu pavalit tu mumalj a semangas.

讓我用很簡單的語言，來表達為什麼要向原住民族道歉的原因。臺灣這塊土地，四百年前早有人居住。這些人原本過著自己的生活，有自己的語言、文化、習俗、生活領域。接著，在未經他們同意之下，這塊土地上來了另外一群人。
歷史的發展是，後來的這一群人，剝奪了原先這一群人的一切。讓他們在最熟悉的土地上流離失所，成為異鄉人，成為非主流，成為邊緣。
pai ku madjuludjuluaw a ku kai a qivu, a pasemalaw tuki anema patarevan nua pudjavadjavai tua kacalisiyan. aicu a kadjunangan i taiwan, pitjaisangas tua 400 a cavilj izuanga a caucau a kaimazan. aicu a marka caucau imaza izua niamadju angata a sikacu, a kai, a bungka, a kakudanan, a sikavaljuljutan. pitjaivililjanga, manu izua a taciuran a caucau inika pinusaluan, sa pangtjez a semamaza taicu a kadjunangan. saka itua nacemalivat a likisi, aicu a tjaivililj a nakitevalj a caucau, qavan anga tua nanemanemanga a penuljat a kaimazan a caucau. pai sapakalivui anga a penulingelingetj tiamadju a kemasi tua kinatavakan a kadjunangan, saka masan tjeqaljaqalja anga caucau, ini anga ka tiamadju a malailaing, sinantailj anga a caucau tiamadju.

一個族群的成功，很有可能是建立在其他族群的苦難之上。除非我們不宣稱自己是一個公義的國家，否則這一段歷史必須要正視，真相必須說出來。然後，最重要的，政府必須為這段過去真誠反省，這就是我今天站在這裡的原因。
a namirazek a kinakunian, palemek tu liningedjelj a pitua siselapai nua zuma nu zukuan. nu uri kipasemalaw tjen tu kananguaqan a tja kukka, tjara tja sanpazangalen aicu a tja pinacalivat a likisi, sa tja pasemalavan a paquliqulid a kinakemudamudan. saka nakuya inika kemasi varung a siihu a kipalikuz tua namayatucu a pinacalivat katjaisangas, pai avan aicu a ku sinikalingdjelj tucu a qadaw i maza.

有一本書叫做「臺灣通史」。它的序言的第一段提到：「臺灣固無史也。荷人啟之，鄭氏作之，清代營之。」。這就是典型的漢人史觀。原住民族，早在幾千年前，就在這塊土地上，有豐富的文化和智慧，代代相傳。不過，我們只會用強勢族群的角度來書寫歷史，為此，我代表政府向原住民族道歉。
izua ita sapitj a pinaka “ taiwantungse”. ita sangasangasan a kai a takalan, napatjanema a “ neka nu likisi na se taiwan. se hullanda a caucau a na patagilj, lja ceng a caucau a nakipusengsengan, pinaljavakan na cingtai a nakilalaing,” aya. aicu a kai, makeljang aravac tu sikinemneman nua pairang a caucau. a kakazuku a kacalisiyan, ka pida kuzulj a cavilj a pitjaisangas, imaza anga tusa kadjunangan, izuanga a martimaljimalji a natemalidu a bungka kata puvarungan, saka pazuruzurung a pinasasevalivalitan anga. ljakua, a tja sivecikan tua likisi, tja sinikilaing tua tjapupicul a naqemizing a zuku. pai masa mavan aicu, tjalju maza ken a kitjauvalit tua siihu a pudjavadjavai tua kakazuku a kacalisiyan.

荷蘭及鄭成功政權對平埔族群的屠殺和經濟剝削，清朝時代重大的流血衝突及鎮壓，日本統治時期全面而深入的理番政策，一直到戰後中華民國政府施行的山地平地化政策。四百年來，每一個曾經來到臺灣的政權，透過武力征伐、土地掠奪，強烈侵害了原住民族既有的權利。為此，我代表政府向原住民族道歉。
a sivitai na hullanda kata pinaljavakan ni ceng-ceng-kung napapacai tua tjuruvu a pingpu zuku a caucau, sa qavi tiamadju tua sikavaljualjut; a pinaljavakan na cingcau izua kudral aravac a maqaqeciqeci kata paselapai; a pinaljavakan nua zipun na penulinglingetj a kemaljaqulidan angata a pavalit a seman caucau niamadju, patja tucu a pitjaivililj anga tua maqaqeci, kamayan a cunghuaminku a puri seman pairang ta kacalisiyan. aicu a 400 a cavilj, a nasemamaza anga i taiwan a paljavak a marka siihu, nasema picul a lemivu, naqemav tua kadjunangan, a semavuta a papeneka tua kaniamadjuan a manguaqan a kacalisiyan. pai masa mavan aicu, tjalju maza ken a kitjauvalit tua siihu a pudjavadjavai tua kacalisiyan.

原住民族依傳統慣習維繫部落的秩序，並以傳統智慧維繫生態的平衡。但是，在現代國家體制建立的過程中，原住民族對自身事務失去自決、自治的權利。傳統社會組織瓦解，民族集體權利也不被承認。為此，我代表政府向原住民族道歉。
a kacalisiyan sikilailaing tua kakudan a pakaizua tua marasudjan nua taqaljaqaljan, saka izua kemasi sicuayan a puvarungan madjadjalu katua nanemanemangan i kacauan. ljakua, tucu a liningedjelj a venaquan a kakudanan nua kukka, neka anga nu picul nua kacalisiyan a kisumadju a kipenetj tua patjara niamadju a sengsengan, neka anga nu picul a kisumadju a kilalaing tua taqaljaqaljan. namaceperak anga sicuayan a sirasudjan ta qinaljan, sa inika sinumavan tiamadju na vaquan a pinaka minsiu a sirasudjan. pai masa mavan aicu, tjalju maza ken a kitjauvalit tua siihu a pudjavadjavai tua kacalisiyan.

原住民族本來有他們的母語，歷經日本時代的同化和皇民化政策，以及1945年之後，政府禁止說族語，導致原住民族語言嚴重流失。絕大多數的平埔族語言已經消失。歷來的政府，對原住民族傳統文化的維護不夠積極，為此，我代表政府向原住民族道歉。
a kacalisiyan tjara izuazua a kai niamadju a paqulid, ka cemalivat tu zipun a napaljavak a pinnetj tu masa kipalaing tu pavalit a seman caucau niamadju; ka pitjaivililj ta 1945 a cavilj, ljemaini anga a siihu a qivu tua kai a kinacalisian, avan a sika patjaseqazaqazalj anga a maulaw na kai nua kacalisiyan.pai sa namaqulip anga a mareka kai nua se pingpu zuku. a namasasevalivalit a siihu, inika nakisasusu tua kakudan tua bungka nua kacalisiyan, pai masa mavan aicu, tjalju maza ken a kitjauvalit tua siihu a pudjavadjavai tua kacalisiyan.

3-1│3-2